Η κατανόηση και ο έλεγχος των συναισθημάτων, στον εαυτό μας και στους άλλους, είναι μια ευρεία έννοια που περιλαμβάνει μια σειρά από ταλέντα και ικανότητες. Η συναισθηματική νοημοσύνη (γνωστή και ως EQ ή Emotional Quotient), όπως ορίζεται από τους Mayer και Salovey είναι η προσαρμοστική αναγνώριση, κατανόηση, έλεγχος και χρήση των συναισθημάτων για την υποστήριξη της γνωστικής (νοητικής) λειτουργίας. Ορίζεται ως η ικανότητα χρήσης της νόησης για τη διαχείριση της συναισθηματικής ζωής, τη διατήρηση της συναισθηματικής ισορροπίας και τη σωστή εξωτερίκευση των συναισθημάτων με τη χρήση ικανοτήτων όπως η ενσυναίσθηση, ο αυτοέλεγχος, η αυτο-παρακίνηση και η αυτογνωσία. Η συναισθηματική νοημοσύνη περιλαμβάνει επίσης την ικανότητα αναγνώρισης συναισθημάτων, απορρόφησης αισθητηριακών ερεθισμάτων που σχετίζονται με συναισθηματική φόρτιση, κατανόησης συναισθηματικών πληροφοριών και επιτυχούς ελέγχου των συναισθημάτων.

Η συναισθηματική νοημοσύνη (ΣΝ) είναι εντελώς ξεχωριστή από τη διανοητική νοημοσύνη που είναι γνωστή ως IQ (Intelligent Quotient) και δεν ορίζεται ούτε επηρεάζεται από αυτήν. Κάποιος με υψηλό δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης (EQ) μπορεί να έχει χαμηλό δείκτη ευφυΐας (IQ) και κάποιος με χαμηλό δείκτη ευφυΐας (IQ) μπορεί να έχει υψηλό δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης (EQ). Παρόλο που γεννιόμαστε me σχεδόν αυτούσιο το IQ μας, αναπτύσσουμε συνεχώς το EQ μας με τη διαθέσιμη βιβλιογραφία να προτείνει ότι η καμπύλη αύξησης τείνει να οριζοντιώνεται περίπου στην ηλικία των 45-50 ετών. Είναι δύσκολο να αυξήσει κάποιος το IQ, ωστόσο, είναι πολύ εφικτός στόχος η αύξηση του EQ σε έναν άνθρωπο.